Psychoterapia – od czego zacząć?

Psychoterapia, kiedyś temat tabu, obecnie zyskuje na popularności. Coraz więcej osób zgłasza się na psychoterapię nie tylko w celu leczenia zaburzenia psychicznego, lecz także z chęci lepszego zrozumienia siebie, rozwinięcia swojego potencjału, czy otrzymania wsparcia w przechodzeniu przez życiowy kryzys. Jednak u osób chcących rozpocząć pracę ze specjalistą wciąż może rodzić się wiele pytań – czym są nurty terapeutyczne? Zgłosić się do psychologa czy psychoterapeuty? Jak tak właściwie wygląda psychoterapia? Spróbuję pokrótce odpowiedzieć na każde z nich.

Istnieje wiele definicji psychoterapii. Jedne podkreślają to, że jest ona metodą leczenia, inne, że stanowi drogę do poprawy funkcjonowania, rozwoju i zwiększenia samoświadomości. Tym co łączy większość z nich jest przedstawianie psychoterapii jako procesu, który ma na celu zmianę. Jaką? To przede wszystkim zależy od potrzeb danego pacjenta ale w pewnym stopniu także od nurtu terapeutycznego.

Nurt determinuje sposób rozumienia problemu oraz pracy z nim. Nurty opierają się na różnych teoriach psychologicznych – stąd różne postrzeganie tego samego problemu, i proponują różne narzędzia do pracy z nim. Do najpopularniejszych nurtów należą:

• psychodynamiczny – skupia się na badaniu nieświadomych procesów zachodzących w umyśle, poznawaniu ukrytych potrzeb, czy wewnętrznych konfliktów pacjenta. Zwraca się w nim uwagę na sny, przejęzyczenia i omyłkowe czynności, analizuje doświadczenia z dzieciństwa i relację pacjenta z rodzicami. W tym nurcie kluczowa jest także relacja pacjenta z psychoterapeutą i ona również jest poddawana analizie. Psychoterapia w tym nurcie zazwyczaj trwa kilka lat.

• systemowy – zakłada, że ludzie funkcjonują w różnych systemach, a najważniejszym z nich jest rodzina. Skupia się na analizowaniu relacji między pacjentem a innymi osobami z jego otoczenia oraz zwraca uwagę na sposób komunikowania się, przekazy międzypokoleniowe i zasady panujące w systemie, w którym funkcjonuje pacjent. Psychoterapia w tym nurcie zazwyczaj trwa od roku do dwóch lat. Można się w nim spodziewać zadań do wykonania między sesjami.

• poznawczo-behawioralny – skupia się na myślach, emocjach i zachowaniach pacjenta oraz uczy go dostrzegać związek między nimi. Dąży do zmiany niekorzystnego dla pacjenta sposobu myślenia i zachowywania się. Wymaga zaangażowania ze strony pacjenta i wykonywania przez niego zadań terapeutycznych między spotkaniami z terapeutą. Praca w tym nurcie, w zależności od problemu, z którym zgłasza się pacjent, może mieć różny czas trwania – od kilku tygodni do około dwóch lat.

Gdy nurt zostaje wybrany można rozpocząć poszukiwania pracującego w nim psychoterapeuty. No właśnie – psychoterapeuty, a nie psychologa. Dlaczego? Psychologiem jest osoba, która ukończyła studia magisterskie z psychologii. W ich trakcie zdobyła ogólną wiedzę na temat zdrowia psychicznego i jest uprawniona do opiniowania, stawiania diagnozy psychologicznej, czy przeprowadzania wywiadów oraz testów psychologicznych. Może więc ocenić stan pacjenta i sformułować zalecenia co do dalszego postępowania, np. zalecić wizytę u psychiatry, czy właśnie psychoterapeuty. 

Psychoterapeutą zaś jest osoba, która ukończyła medyczny lub humanistyczny kierunek studiów (więc może być psychologiem ale wcale nie musi) a następnie odbyła lub rozpoczęła podyplomowe szkolenie, trwające zazwyczaj cztery lata, a nierzadko także szereg dodatkowych szkoleń i kursów, zdobywając podczas nich wiedzę i umiejętności do prowadzenia psychoterapii. Poszukując swojego psychoterapeuty warto więc prześledzić jego ścieżkę kształcenia, doświadczenie zawodowe, czy odbyte szkolenia, aby upewnić się czy dany specjalista posiada kompetencje, aby pracować z tym, z czym się do niego zgłosimy. 

Mając etap poszukiwania psychoterapeuty za sobą można w końcu umówić wizytę i zgłosić się na pierwsze spotkanie. Jednak nie jest ono jeszcze sesją terapeutyczną. Pierwsze, a często kilka pierwszych spotkań to konsultacje, podczas których psychoterapeuta zbiera wywiad, bada potrzeby i możliwości pacjenta, ustala wraz z nim cele terapeutyczne i przybliża sposób, w jaki będą pracować. Te pierwsze spotkania stanowią dobrą okazję, aby sprawdzić czy sposób pracy, jaki proponuje psychoterapeuta, jego sposób bycia, bądź zasady związane ze spotkaniami, jak sposób ich odwoływania, częstotliwość, czy koszt, na pewno nam odpowiadają. Jeśli z jakiegokolwiek powodu czujemy, że nie – warto omówić tę kwestię z psychoterapeutą. Jeśli zaś okaże się, że jest to kwestia niemożliwa do rozwiązania – warto rozważyć zmianę specjalisty. W końcu psychoterapia to proces, który ma służyć pacjentowi.